25.02.2011 / Door info psy.be / Kinderen

Spreken over de dood met je kind

Vanaf wanneer spreek je best met je kind over de dood ?

In het algemeen heeft het geen zin om over de dood te spreken met een kind als daar geen aanleiding toe is (zoals een overlijden in de familie of bij vrienden). Je wacht best tot het kind zelf met vragen komt over de dood.

Meestal komen die vragen naar boven als het kind met de dood wordt geconfronteerd. Het overlijden van zijn kleine visje of gewoon al een vlieg die we met veel plezier hebben doodgeklopt tegen het venster. Een kind kan daardoor verrast zijn !  Hij kan zich vragen stellen want hij had ook die vlieg kunnen zijn…Dat brengt verwarring in zijn overtuiging dat zijn gezin een veilig en warm nest is. Als de ouders dan gaan uitleggen dat er een leven is na de dood, dan begrijpt dat kind dat zeker niet !

Het overlijden van een dier is meestal de aanleiding. Maar het is ook voor ons het geschikte moment om aan het kind uit te leggen dat wij hier zijn dankzij onze voorouders en dat het leven wordt doorgegeven van generatie tot generatie.

Hoe gaat het kind reageren op het verhaal van de dood ?

Als het kind zich bewust wordt de het leven niet eeuwig is, kan het zeer angstig reageren. Dat is helemaal normaal. En het is nog goed ook want geleidelijk aan gaat het kind zich bewust worden dat zijn ouders, grootouders en vrienden van wie hij houdt, ook kunnen dood gaan. Hij kan zelfs overdreven reageren door te komen kijken s’nachts of de ouders wel in hun bed liggen, hij kan heel nerveus worden als je te laat komt,….

Een kind kan zelfs de illusie hebben dat hij het leven kan veranderen, …maar het is goed om onmiddellijk duidelijke taal te spreken : de enige zekerheid die we hebben hier op aarde is dat we op een dag zullen sterven, maar dat niemand dat kan voorzien. Meestal is het als we veel ouder zijn en dus hebben we nog vele jaren samen te beleven…

We kunnen hem ook zeggen dat, ook al is de andere gestorven, hij leeft nog wel verder in ons hart. Onze liefde tov die persoon is iets dat ons bindt en dat onbreekbaar is.

Hoe gaan we om met de voortdurende angst tov de dood ?
In uw brief schrijft U dat uw kind nooit rechtstreeks met de dood in aanraking is gekomen (dus geen overlijden van een familielid, of kennis). Het is wel van belang om te achterhalen hoe het kind dan met de dood werd geconfronteerd.

Het is heel normaal dat het kind van 4 jaar zich daar vragen over stelt (die vragen kunnen zelfs al eerder komen), maar hoe is hij op het scenario van reïncarnatie gekomen ? Waarom is hij daarop terug gekomen ? Wat is er juist gebeurd tussen die twee momenten ?

Het kind heeft duidelijk begrepen dat, wanneer men dood is, men niet meer ademt en dus ook niet meer terugkomt. Dat is volledig juist.  Maar misschien kunnen jullie hem uitleggen dat ook de volwassenen een verschillend idee kunnen hebben over wat er gebeurt na de dood. Hij kan er ook met anderen over praten om te zien wat zij ervan vinden.

Ik denk dat het uitermate belangrijk is dat we open zijn en luisteren naar de angsten van onze kinderen. Steek het niet in de doofpot, maar zoek verschillende manieren waarop het kind zich kan uitdrukken : spelletjes, tekenen, schilderen, .. Door met iemand die aandachtig is voor de problematiek te spreken over wat ons bang maakt, leren we met onze angsten om te gaan.

Waar vind ik lectuur over deze thematiek?

Simon Puttock heeft een boekje geschreven voor kinderen in die leeftijdscategorie (4+) : « Een verhaal voor Rosa ».  
Ook voor iets grotere kinderen bestaan er boeken die dit thema aanraken : Ik citeer er een aantal zoals :

-           « Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk - Als je vader of moeder is doodgegaan » van Ineke van Essen  of

-          « De ziel van Putter - een fabel over de dood » van Paulien van de Ven  en 

-          « Doodgewoon » van Henriette Kan Hemmink

Veel leesplezier !